Trong thế giới số ngày nay, Internet vạn vật (IoT) không còn là điều gì đó xa xôi, mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Như những viên gạch xây nên ngôi nhà, IoT hiện diện khắp mọi nơi, từ những thiết bị thông minh trong nhà đến những hệ thống giao thông hiện đại, thay đổi cách chúng ta sống, làm việc và kết nối với thế giới.
Bài viết này sẽ đi sâu vào những ứng dụng cụ thể của IoT trong đời sống, như một chiếc kính lúp giúp ta nhìn rõ hơn những lợi ích và thách thức mà công nghệ này mang lại. Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá cách IoT đang tạo ra cuộc cách mạng trong ngôi nhà thông minh, nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe, cải thiện trải nghiệm mua sắm, tối ưu hóa giao thông và thúc đẩy sự phát triển của các thành phố thông minh.
Tuy nhiên, như con dao hai lưỡi, IoT cũng mang đến những vấn đề về bảo mật và quyền riêng tư. Bài viết cũng sẽ đề cập đến những vấn đề này và đề xuất những giải pháp để bảo vệ người dùng trong kỷ nguyên kết nối.
Nhà thông minh: Cuộc sống tiện nghi hơn nhờ IoT
Nhà thông minh là một trong những ứng dụng phổ biến nhất của IoT, giống như một người quản gia tận tụy giúp chúng ta điều khiển và tự động hóa mọi thứ trong nhà. Các thiết bị như đèn thông minh, ổ cắm thông minh và hệ thống điều hòa không khí thông minh cho phép chúng ta dễ dàng điều khiển mọi thứ bằng điện thoại hoặc giọng nói. Ví dụ, bạn có thể bật đèn trước khi về nhà, điều chỉnh nhiệt độ từ xa, hoặc kiểm tra xem cửa đã khóa hay chưa.
Theo nghiên cứu của Statista, thị trường nhà thông minh toàn cầu dự kiến sẽ đạt 328,4 tỷ đô la Mỹ vào năm 2028, cho thấy ngày càng có nhiều người nhận ra những lợi ích mà nhà thông minh mang lại: sự tiện lợi, tiết kiệm năng lượng và tăng cường an ninh. Các hệ thống an ninh thông minh, như camera giám sát và cảm biến chuyển động, có thể bảo vệ ngôi nhà khỏi những kẻ xâm nhập và gửi thông báo đến điện thoại của bạn nếu có bất kỳ điều gì bất thường.
Bên cạnh đó, các thiết bị nhà bếp thông minh, như tủ lạnh thông minh và lò nướng thông minh, cũng đang trở nên phổ biến hơn. Tủ lạnh thông minh có thể giúp bạn theo dõi lượng thực phẩm còn lại, gợi ý công thức nấu ăn và thậm chí tự động đặt hàng trực tuyến khi thực phẩm sắp hết. Lò nướng thông minh có thể tự động điều chỉnh nhiệt độ và thời gian nấu, giúp bạn nấu ăn ngon hơn và dễ dàng hơn.
Chăm sóc sức khỏe: IoT nâng cao chất lượng cuộc sống
IoT đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe, như một bác sĩ luôn bên cạnh theo dõi tình trạng sức khỏe của bạn. Các thiết bị đeo thông minh, như đồng hồ thông minh và vòng đeo tay theo dõi sức khỏe, có thể giúp chúng ta theo dõi các chỉ số sức khỏe quan trọng như nhịp tim, huyết áp và mức độ hoạt động thể chất. Dữ liệu này có thể được sử dụng để đưa ra những lời khuyên về sức khỏe cá nhân hóa, giúp chúng ta sống khỏe mạnh hơn.
Theo báo cáo của Deloitte, thị trường IoT trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe dự kiến sẽ đạt 158,1 tỷ đô la Mỹ vào năm 2025, được thúc đẩy bởi nhu cầu ngày càng tăng về các giải pháp chăm sóc sức khỏe từ xa, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Các thiết bị IoT có thể giúp bác sĩ theo dõi tình trạng sức khỏe của bệnh nhân từ xa, giảm thiểu số lần bệnh nhân phải đến bệnh viện và cải thiện hiệu quả điều trị.
Ngoài ra, IoT cũng đang được sử dụng để phát triển các hệ thống quản lý thuốc thông minh, như một người trợ lý nhắc nhở bạn uống thuốc đúng giờ và đúng liều lượng. Các hệ thống này có thể gửi thông báo nhắc nhở bệnh nhân uống thuốc, theo dõi lượng thuốc còn lại và cảnh báo bệnh nhân nếu họ quên uống thuốc. Điều này đặc biệt hữu ích đối với những người lớn tuổi hoặc những người mắc các bệnh mãn tính.
Mua sắm thông minh: Trải nghiệm cá nhân hóa và tiện lợi
IoT đang thay đổi cách chúng ta mua sắm, mang lại những trải nghiệm cá nhân hóa và tiện lợi hơn, như một người bán hàng thông thái hiểu rõ sở thích của bạn. Các cửa hàng bán lẻ đang sử dụng các cảm biến và hệ thống phân tích dữ liệu để theo dõi hành vi mua sắm của khách hàng, từ đó đưa ra những gợi ý sản phẩm phù hợp và cung cấp các chương trình khuyến mãi hấp dẫn. Ví dụ, khi bạn bước vào một cửa hàng, hệ thống có thể nhận diện bạn và hiển thị những sản phẩm bạn thường mua hoặc những sản phẩm đang được giảm giá.
Theo nghiên cứu của McKinsey, các nhà bán lẻ sử dụng IoT có thể tăng doanh thu từ 5% đến 10%, cho thấy IoT có tiềm năng to lớn trong việc cải thiện hiệu quả kinh doanh và tăng cường sự hài lòng của khách hàng. Các hệ thống thanh toán không tiền mặt, như Apple Pay và Google Pay, cũng đang trở nên phổ biến hơn nhờ vào IoT, giúp việc thanh toán trở nên nhanh chóng và dễ dàng hơn.
Ngoài ra, IoT cũng đang được sử dụng để cải thiện quản lý kho hàng và chuỗi cung ứng, như một hệ thống theo dõi hàng hóa chính xác giúp đảm bảo hàng hóa luôn có sẵn khi khách hàng cần. Các cảm biến và hệ thống theo dõi có thể giúp các nhà bán lẻ theo dõi vị trí và tình trạng của hàng hóa trong thời gian thực, giảm thiểu tình trạng mất mát và đảm bảo rằng hàng hóa luôn có sẵn khi khách hàng cần. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các nhà bán lẻ trực tuyến, nơi việc giao hàng nhanh chóng và chính xác là yếu tố then chốt để giữ chân khách hàng.
Giao thông vận tải thông minh: Di chuyển an toàn và hiệu quả hơn
IoT đang góp phần xây dựng các hệ thống giao thông vận tải thông minh, giúp chúng ta di chuyển an toàn và hiệu quả hơn, như một người lái xe chuyên nghiệp giúp bạn tránh khỏi những rủi ro và ùn tắc giao thông. Các xe ô tô tự lái, được trang bị các cảm biến và hệ thống xử lý dữ liệu tiên tiến, có thể tự động điều khiển xe mà không cần sự can thiệp của con người. Điều này có thể giúp giảm thiểu tai nạn giao thông, giảm tắc nghẽn giao thông và tiết kiệm thời gian di chuyển.
Theo báo cáo của Intel, xe ô tô tự lái có thể giúp giảm 90% số vụ tai nạn giao thông, cho thấy xe ô tô tự lái có tiềm năng to lớn trong việc cứu sống hàng ngàn người mỗi năm. Ngoài ra, IoT cũng đang được sử dụng để phát triển các hệ thống quản lý giao thông thông minh, giúp điều phối lưu lượng giao thông một cách hiệu quả hơn và giảm thiểu tình trạng ùn tắc.
Các ứng dụng điều hướng thông minh, như Google Maps và Waze, sử dụng dữ liệu thời gian thực từ các cảm biến và thiết bị IoT để cung cấp thông tin về tình trạng giao thông, gợi ý lộ trình tối ưu và cảnh báo về các sự cố giao thông. Điều này giúp người lái xe tránh được các khu vực ùn tắc và đến đích nhanh chóng hơn. Ngoài ra, IoT cũng đang được sử dụng để phát triển các hệ thống đỗ xe thông minh, giúp người lái xe tìm kiếm chỗ đỗ xe một cách dễ dàng hơn và thanh toán phí đỗ xe trực tuyến.
Thành phố thông minh: Cuộc sống đô thị bền vững và tiện nghi
IoT là nền tảng quan trọng để xây dựng các thành phố thông minh, nơi các dịch vụ công cộng được cung cấp một cách hiệu quả và bền vững hơn, như một bộ não điều khiển mọi hoạt động của thành phố, từ quản lý năng lượng đến thu gom rác thải. Các cảm biến và hệ thống thu thập dữ liệu được sử dụng để theo dõi các chỉ số quan trọng như chất lượng không khí, mức tiêu thụ năng lượng và lưu lượng giao thông. Dữ liệu này được sử dụng để đưa ra những quyết định thông minh hơn về quản lý đô thị, chẳng hạn như điều chỉnh hệ thống chiếu sáng công cộng, tối ưu hóa hệ thống thu gom rác thải và cải thiện hệ thống giao thông công cộng.
Theo báo cáo của Juniper Research, thị trường thành phố thông minh toàn cầu dự kiến sẽ đạt 82 tỷ đô la Mỹ vào năm 2025, được thúc đẩy bởi nhu cầu ngày càng tăng về các giải pháp đô thị bền vững và hiệu quả, đặc biệt là trong bối cảnh dân số đô thị ngày càng tăng. Các hệ thống quản lý năng lượng thông minh có thể giúp giảm thiểu lượng khí thải carbon và tiết kiệm chi phí năng lượng cho các tòa nhà và khu dân cư.
Ngoài ra, IoT cũng đang được sử dụng để phát triển các hệ thống quản lý nước thông minh, giúp giảm thiểu tình trạng lãng phí nước và đảm bảo rằng nguồn nước được sử dụng một cách bền vững. Các cảm biến và hệ thống theo dõi có thể phát hiện rò rỉ nước và cảnh báo cho các cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý kịp thời. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các thành phố đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước.
Bảo mật và quyền riêng tư: Những thách thức cần vượt qua
Mặc dù IoT mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó cũng đặt ra những thách thức về bảo mật và quyền riêng tư, như một cánh cửa mở ra cho những kẻ xấu xâm nhập vào cuộc sống của bạn. Các thiết bị IoT thường có khả năng bảo mật hạn chế và dễ bị tấn công bởi các hacker. Điều này có thể dẫn đến việc lộ lọt thông tin cá nhân, mất kiểm soát các thiết bị và thậm chí gây nguy hiểm cho tính mạng của người dùng. Do đó, việc đảm bảo an toàn cho các thiết bị IoT và dữ liệu mà chúng thu thập là vô cùng quan trọng.
Theo báo cáo của Symantec, số lượng các cuộc tấn công vào các thiết bị IoT đã tăng gấp đôi trong năm 2019, cho thấy các hacker đang ngày càng quan tâm đến việc khai thác các lỗ hổng bảo mật của IoT. Các nhà sản xuất thiết bị IoT cần phải chú trọng hơn đến việc bảo mật sản phẩm của mình, bằng cách sử dụng các giao thức mã hóa mạnh mẽ, cập nhật phần mềm thường xuyên và cung cấp các công cụ bảo mật cho người dùng.
Ngoài ra, người dùng cũng cần phải thực hiện các biện pháp bảo mật cá nhân, chẳng hạn như thay đổi mật khẩu mặc định của các thiết bị IoT, tắt các tính năng không cần thiết và chỉ kết nối các thiết bị IoT vào các mạng Wi-Fi an toàn. Việc nâng cao nhận thức về bảo mật và quyền riêng tư là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho người dùng trong kỷ nguyên IoT.